przedmiotem niniejszej pracy jest działalność międzynarodowej grupy malarzy, z gaugui-nem na czele, która w latach 1886—1896, utworzywszy rodzaj falansteru artystycznego w bretanii, dopracowała się nowej formuły malarskiej, znanej pod nazwą syntetyzmu. choć artyści ci zmieniali kilkakrotnie swoje kwatery i zamieszkiwali kolejno różne miejscowości w bretanii, przeszli do historii mimo wielu zastrzeżeń, a nawet sprzeciwów — pod nazwą szkoły pont-aven. stało się tak prawdopodobnie dlatego, że była to pierwsza miejscowość w bretanii, którą gauguin i laval obrali jako cel „ucieczki" z paryża, i że tam właśnie nastąpiło tak owocne w następstwa spotkanie gauguina z emilem bernard.warto wiedzieć, że paul gauguin (1848 - 1903) spędził dzieciństwo w peru, dokąd jego rodzina była zmuszona uciec z francji po zamachu stanu ludwika napoleona bonapartego. peru było ojczyzną matki gaugaina, a rodzinę utrzymywali bogaci krewni ze strony matki. gauguin jednak rozstał się z ameryką łacińską i wyjechał do francji, w której bez znajomości języka było mu trudno funkcjonować. w dodatku bez przerwy marzył o podróżach. swoje zamiłowanie do innych krajów wyraził poślubieniem dunki, a potem wyjazdami do innych krajów. jednak pierwsze kroki w malarstwie mają miejsce w paryżu, stolicy sztuki, gdzie gauguin poznał wielu malarzy-impresjonistów, z którymi połączyła go przyjaźń. w roku 1879 wystawił na IV wystawie impresjonistów jedną ze swoich rzeźb. rok później, na V wystawie impresjonistów, wystawił siedem obrazów i jedno popiersie, a na kolejnej wystawie osiem obrazów i dwie rzeźby. prace te zwróciły na niego uwagę krytyków. później artysta przeniósł się na północ, do rouen, lecz w związku z problemami finansowymi zamieszkał w ojczyźnie żony - danii. nie mogąc znaleźć wspólnego języka z rodzicami żony w roku 1885 opuścił rodzinę i danię i wyjechał z synem clovisem do francji, do paryża. jednak do miasto nigdy nie podobało mu się na tyle, by wrócić tam na stałe. już w 1886 roku postanowił wyruszyć do bretanii, do niewielkiej miejscowości pont-aven. miasto to okazało się azylem dla wszystkich malarzy, którzy znużeni miejskim zgiełkiem paryża postanowili uciec na prowincję, poszukując inspirujących krajobrazów do pejzaży. wkrótce grupa nazwana potem szkołą z pont-aven, zrzeszyła wielu malarzy z polakiem, władysławem ślewińskim, gauguin zaś stał się mentorem, przywódcą, twórcą teorii grupy.
szkoła pont-aven
- działała w latach 1888-90
- przywódca-teoretyk: paul gauguin
- członkowie:
émile bernard, paul sérusier, charles filiger, henry moret, maxime maufra, ernest de chamaillard, charles laval, mogens ballin, jan verkade, cuno amiet, robert bevan, jacob meyer de haan, ferdinand du puigaudeau, władysław ślewiński
[linki zawierają pojedyncze obrazy mniej lub bardziej ilustrujące cechy szkoły pont-aven]
- cechy:
* syntetyczne traktowanie plam barwnych (syntetyzm),
* czysta paleta i stosowanie kreski dla oddzielenia sąsiadujących kolorów (cloisonizm - klauzonizm inspirowany witrażami)
*odwaga zrywania z rutyną malarską, jaką stała się już stylistyka impresjonistyczna.
* brak przymusu używania perspektywy, światłocienia, określonego źródła światła w obrazie.
* przedmiot staje się znakiem, a nie odwzorowaniem rzeczywistości.
* sztuka nawiązuje do tradycji japońskich i sztuki prymitywistów (zapowiedź fowizmu, nabizmu, symbolizmu)
najbardziej chyba reprezentatywnym dziełem gauguina z czasów pont-aven jest żółty chrystus z roku 1888.
Paul Gauguin, Żółty Chrystus, 1888
obraz też utrzymany jest w ciepłych barwach i przedstawia zwykłą scenę biblijną - śmierć jezusa na krzyżu w towarzystwie opłakujących go niewiast ubranych w stroje typowe raczej dla czasów współczesnych gauguinowi niż samemu jezusowi. postać jezusa znajduje się w centrum obrazu, choć krzyż jest w części ucięty, co czyni kompozycję obrazu otwartą, stanowi ona tylko część całej sceny - widz wyobraża sobie przecież, że poza ramami widnieje reszta krzyża oraz niewiast. w tle, za jezusem, widać górzysty krajobraz, najprawdopodobniej wzorowany na krajobrazie francuskim, niekoniecznie bretońskim. obraz charakteryzuje się mocnymi konturami i uproszczeniem postaci, a także skróceniem perspektywy i częściowym zignorowaniem modelunku światłocieniowego.
styl, który wykrystalizował się w okresie pont-aven nabrał charakteru podczas wyjazdu gauguina na wyspy polinezyjskie i tahiti, gdzie od roku 1891 roku gauguin dopracowywał swój najbardziej rozpoznawalny sposób malowania, dający inspirację późniejszym prymitywistom i symbolistom.
