Szukaj na tym blogu

piątek, 22 lipca 2011

twórca dynamicznego piękna

widzieliście dzisiejszą wersję napisu "google"? powstała ona z okazji 113. rocznicy urodzin jednego ze znakomitszych rzeźbiarzy XX wieku - urodzonego 22 lipca 1898 alexandra caldera. o jego dorobku można mówić wiele, chociaż z pewnością jego nazwisko ginie wśród miliona nazwisk innych indywidualności artystycznych XX wieku. a szkoda, bo warto poświęcić temu artyście nie mniej uwagi niż artystom takim jak chociażby henry moore czy hans arp. bo choć rzeźba XX-wieczna w ogóle drastycznie odbiega od kanonu rzeźby klasycznej, to jednak nie ma na niej jednoznacznej recepty w sztuce współczesnej. co rzeźbiarz to inny przepis, inny pomysł na przekazanie tego wycinka świata obserwowanego i pojmowanego zmysłami. jak pisze jan białostocki w sztuce cenniejszej niż złoto "[artyści] chcieli swym dziełom nadać ruch obiektywny, prawdziwy: konstruowali przedmioty, które mogą się poruszać, (...) obracać się i kręcić. sale wystawowe w latach sześćdziesiątych często przypominały laboratorium, albo muzea techniki raczej niż wystawę sztuki."

no właśnie. wystawa rzeźb caldera prezentowałaby raczej triumf techniki niż sztuki. trudno nawet mówić o dziełach caldera znając je wyłącznie z reprodukcji, bowiem żadna fotografia nie jest w stanie oddać tych lekkich drgań elementów rzeźby, czy może instalacji, jak nazwaliby to już inni, która wraz z podmuchem wiatru okazuje swój geniusz i pełnię krasy. lecz nawet jeśli nie można zobaczyć dzieł caldera w pełnym wymiarze (jak np. przed moderna museet w sztokholmie), warto skupić się na ich walorach estetycznych, na zgrabnym chociażby łączeniu barw elementów składających się na całe dzieło.

 
Alexander Calder, Enseigne de lunettes, 1976

w pracach artysty dominują barwy czyste: czerwień, żółć, granat, również czerń i biel. są to nie tylko barwy podstawowe, ale też niejako ostrzegawcze, przykuwające uwagę, zapadające w pamięć. tak jak i same filigranowe konstrukcje rzeźbiarza, niezwykle wyróżniające się na tle innych rzeźb przed i po calderze.

był on twórczą rzeźby kinetycznej, głównym celem jego prac było ukazanie ich ruchu, zmienności zależnej od warunków zewnętrznych: ruchów powietrza, temperatury czy nawet lekkich drgań i wibracji. charakter jego prac nie dziwi, kiedy jest się świadomym, że calder ukończył inżnierię mechaniczną, toteż faktycznie jego prace mogły być też hołdem mechaniki, zazębiającym się wciąż ze sztuką. ten dział jego twórczości jest z pewnością jego wizytówką, jednak artysta pozostawił po sobie także inne prace. w polu rzeźby przede wszystkim tworzone jeszcze przed fazą mobili - ruchomych konstrukcji z cienkich elementów metalowych poruszanych powietrzem czy za pomocą silniczka, tworzył stabile, nieruchome formy przestrzenne. swoją pierwszą rzeźbę wykonał w 1925 roku, a rok później tworzył rzeźby z drewna i drutu, najczęściej przedstawiające postaci zwierząt z ruchomymi elementami (cyrk, 1926).

 Alexander Calder, Black Camel with Blue Head and Red Tongue, 1971

Alexander Calder, Finny Fish, 1948

ale artysta spełniał się także jako malarz; zainteresowany był przede wszystkim malarstwem abstrakcyjnym.  od roku 1923, jako student art students league w nowym jorku, przede wszystkim malował i tworzył ilustracje. po pierwszych pracach rzeźbiarskich, w roku 1926 zorganizował mimo wszystko pierwszą wystawę malarską w artist’s gallery w stolicy sztuki współczesnej, nowym jorku. przyjaźnił się z joanem miró oraz pietem mondrianem, który to miał mieć ponoć największy wpływ na ostateczne pójście w stronę abstrakcjonizmu (calder był członkiem grupy abstraction-création założonej w 1931 roku w paryżu, zrzeszającej artystów abstrakcyjnych, w tym m.in. kandinskiego czy właśnie mondriana). jego dzieła to głównie grafika oraz ilustracje. także w tych dziełach powtarzają się te same barwy kładzione płaskimi plamami i podkreślane grubym czarnym konturem kontrastującym z białym tłem.

Alexander Calder, Blue Sun, 1971, litografia

Alexander Calder, Copeaux de Spirales, 1969, litografia

calder jest też znany ze swoich rzeźb plenerowych, które są niejako powiększeniem mobili lub stabili. podstawowym tworzywem jest oczywiście charakterystyczny dla caldera metal; ujęty w spirali przed gmachem UNESCO w paryżu niemal tak samo jak jego najważniejsze prace rzeźby kinetycznej, jednak pozbawione radości kolorów.
 
Alexander Calder, Spirala, 1962, Paryż

Alexander Calder, Le Halebardier, 1971, Hanower

ta radość kolorów szczęśliwie jeszcze przez 30 minut ucieszy nasze oczy na stronie głównej wyszukiwarki google.